Hocagilden
Mahmut Çınar
(1331 - 1980)
|
Aslanağagilden
Ahmet Kurt
( - 2002)
|
Domarca ve Toprakpınar köylerinin sözlüğü Genişletilmiş 2019 versiyonu Sıddıka Çınar'ın (1921-2018) hatırasına
Mâcirce
adıyla PDF olarak yayımlandı |
20
Yozgat'ın Sarıkaya ilçesine bağlı Domarca ve Toprakpınar köyleri
Ahıska'nın izlerini şivelerindeki Gürcüce alıntılarda apaçık gösterir:
cadi (< Gürcüce ჭადი çadi) 'mısır unundan yapılan bir yemek'
gartopi (< Gürcüce კარტოფილი kartopili < Rusça картофель) 'patates'
xaçapur* (< Gürcüce ხაჭაპური xaçapuri < ხაჭო xaço 'ekşimik; peynir' + პური puri 'ekmek') 'bir hamurişi'
xinkäl (< Gürcüce ხინკალი xinkali ' mantı' < Avarca хинкIал xinkâl > Lakça ххункӀ) 'bir hamurişi'
harşo (< Gürcüce ხარჩო xarç'o) 'bir yemek'
çaynik (< Gürcüce ჩაინიკი çainiki < Rusça чайник) 'çaydanlık'
baga (< Gürcüce ბაგა baga) 'musul, yemlik'
ciya (< Gürcüce ჭია çia) 'solucan'
zeyra (< Gürcüce ძერა dzera) 'çaylak'
cepli ~ cipli (< Gürcüce წკეპლა tskepla) 'ince uzun dal parçası'
Abril (< Gürcüce აპრილი aprili) 'Nisan'
Ardahan ve Ahıska'dan getirdikleri bu sözlere Yozgat'ta yerli Türkmen şivesinden de katkı yapmışlar:
Mâcirce gartopi yerine Türkmence gumpir
Mâcirce gurun yerine Türkmence haft
Mâcirce alaf yerine Türkmence saman
Mâcirce baga yerine Türkmence musul
Mâcirce merek yerine Türkmence samanlux
Mâcirce galat yerine Türkmence gözer
Mâcirce şibi yerine Türkmence ördek
Mâcirce gaz yerine Türkmence bodu
Mâcirce çaynik yerine Türkmence çaydanlux
Yozgat'ta Çerkes olarak bilinen göçdaş Osetler (Kuşkalar) ile yapılan evlilik sonucu mutfak kültüründe Oset etkisi görülür:
velibaġ ~ velibax (< Osetçe уалибæх ) 'bir hamurişi'
vıçcın (< Osetçe фыдджын ) 'bir hamurişi'
* Abhazcaya da Gürcüceden geçmiştir: ахаҷапы́р
ANADOLU AĞIZLARI
Anatolian Dialects of Turkish Language
( Leyla Karahan'ın 1996 listesine* Mâcirce ve Ahıska Türkçesini de katarsak: )
1. DOĞU ANADOLU AĞIZLARI East Anatolian Dialects
1.1.1. Ağrı, Malazgirt
1.1.2. Muş, Bitlis (merkez)
1.1.3. Ahlat, Adilcevaz, Bulanık, Van
1.1.4. Diyarbakır
1.1.5. Palu, Karakoçan, Bingöl (merkez), Karlıova, Siirt
1.2.1. Kars (yerli)
1.2.2. Erzurum (merkez), Aşkale, Ovacık, Narman
1.2.3. Pasinler, Horasan, Hınıs, Tekman, Karayazı, Tercan (kısmen)
1.2.4. Bayburt, İspir (güney), Erzincan (merkez), Çayırlı, Tercan (kısmen)
1.2.5. Gümüşhane
1.2.6. Refahiye, Kemah
1.2.7. Kars (Azeriler ve Terekemeler)
1.3. AHISKA AĞIZLARI
1.3.1. GÜRCÜCE ETKİLİ : Posof, Artvin (merkez), Şavşat, Ardanuç, Yusufeli
1.3.2. GÜRCÜCE ETKİSİZ :
1.3.2.1. Ardahan, Olur, Oltu, Şenkaya; Mâcirce (Yozgat), Ahıska (Gürcistan)
1.3.2.2. Tortum
1.3.2.3. İspir (kuzey)
1.4.1. Kemaliye, İliç, Ağın
1.4.2. Tunceli (merkez), Hozat, Mazgirt, Pertek
1.4.3. Harput
1.4.4. Elazığ (merkez), Keban, Baskil
2. KUZEYDOĞU ANADOLU AĞIZLARI Northeast Anatolian Dialects
2.1.1. Vakfıkebir, Akçaabat, Tonya, Maçka, Of, Çaykara
2.1.2. Trabzon (merkez), Yomra, Sürmene, Araklı, Rize (merkez), Kalkandere, İkizdere, Gündoğdu, Büyükköy
2.2.1. Çayeli, Kaptanpaşa
2.2.2. Çamlıhemşin, Pazar, Hemşin, Ardeşen, Fındıklı
2.3.1. Arhavi, Hopa, Kemalpaşa, Ortacalar
2.3.2. Hopa (ufak kısmı)
2.3.3. Borçka, Muratlı, Camili, Meydancık, Ortaköy, Göktaş
3. BATI ANADOLU AĞIZLARI West Anatolian Dialects
3.1.1. Afyon, Eskişehir, Uşak, Nallıhan
3.1.2. Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Bilecik
3.1.3. Aydın, Burdur, Denizli, Isparta, İzmir, Kütahya, Manisa, Muğla
3.1.4. Antalya
3.2. İzmit, Sakarya
3.3.1. Zonguldak (merkez), Devrek, Ereğli
3.3.2. Bartın, Çaycuma, Amasra
3.3.3. Bolu, Ovacık, Eskipazar, Karabük, Safranbolu, Ulus, Eflani, Kurucaşile
3.3.4. Kastamonu
3.4.1. Göynük, Mudurnu, Kıbrısçık, Seben
3.4.2. Kızılcahamam, Beypazarı, Çamlıdere, Güdül, Ayaş
3.4.3. Çankırı (Ovacık, Eskipazar, Kızılırmak hariç), İskilip, Kargı, Bayat, Osmancık, Tosya, Boyabat
3.5.1. Sinop, Alaçam
3.5.2. Samsun (merkez), Kavak, Çarşamba, Terme
3.5.3. Ordu, Giresun, Şalpazarı
3.6.1. Lâdik, Havza, Amasya, Tokat (merkez), Erbaa, Niksar, Turhal, Reşadiye, Almus
3.6.2. Zile, Artova, Sivas (merkez), Yıldızeli, Hafik, Zara, Mesudiye
3.6.3. Şebinkarahisar, Alucra, Suşehri
3.6.4. Kangal, Divriği, Gürün, Malatya (merkez), Hekimhan, Arapkir
3.7.1. Akçadağ, Darende, Doğanşehir
3.7.2. Afşin, Elbistan, Göksu, Andırın, Adana, Hatay, Tarsus, Ereğli
3.7.3. Kahramanmaraş, Gaziantep (merkez)
3.7.4. Adıyaman, Halfeti, Birecik, Kilis
2.8. Ankara (merkez), Haymana, Bâlâ, Şereflikoçhisar, Çubuk, Kırıkkale, Keskin, Kalecik, Kızılırmak, Çorum (merkez ve güneydeki ilçeler), Yozgat, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Kayseri, Şarkışla, Gemerek
2.9. Konya (Ereğli hariç), Mersin (Tarsus hariç)
* Doç.Dr.Leyla Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları (: 630), Ankara 1996
|
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| ٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
٩٣ |
| مهاجرلرى |
1877
მესხეთი
არტაანი
იოზგატი
١٢٩٣
Doğu Ahıska
Batı Ahıska   Yozgat
| |
halk
|
dil
|
| kendilerince |
Ахысха тюрклери, Ахыска тюркляри, Ахыска тюрклери, Ахыскалылар |
|
| Türkçe |
Ahıska Türkleri, Ahıskalılar, Misket Türkleri, Mesket Türkleri, Meshet Türkleri, Mesheti Türkleri, Meshetli Türkler, "Misketistan" Türkleri, Meshler, "Bun" Türkleri |
Ahıska Türkçesi, Ahıska şivesi, Ahıska lehçesi, Ahıskaca, Mesketçe |
| Azerice |
Axısxa Türkləri , Axısqa türkləri,Axısxalı türklər, Mesxet türkləri, Məhsəti türkləri |
Axısqa (Mesxet) türklerinin dili |
| Kazakça |
Ахыска түріктері ,ақысқа түріктері, месхет түріктері, түріктер, түрік-жавахтар, месхетин түріктері, алхалцих түріктері, месхетиндер,түрік-месхетиндер, Кавказ түріктері |
|
| Özbekçe |
Ахиска турклари , месхет турклари , месхети турклари |
|
| Başkurtça |
Төрөк-месхетиндар |
|
| Karaçay-Balkarca |
месхетин тюрклюле |
|
| Gürcüce |
თურქი მესხები (pl) (turki mesxebi) ('Turk Meskhetians'),თურქი მესხი (sg)(turki mesxi) ('Mesheti Türkleri';'Turks of Meskheti'), მესხეთელი თურქი (sg) (mesxetli turki), მესხეთელი თურქები (pl) (mesxetli turkebi); მაჰმადიანი მესხები (mahmadiani meskhebi) ('Muslim Meskhetians'); თურქი კლარჯები (pl) (turki k'larcebi), თურქი კლარჯი (sg) (turki k'larci) ('K'larceti Türkleri'; Turks of Klarjeti'), თურქი შავშები (pl) (turki şavşebi), თურქი შავში (sg) (turki şavşi), ('Şavşat Türkleri'; 'Turks of Shavsheti'), თურქი ჯავახები (pl)(turki cavaxebi), თურქი ჯავახი (sg) (turki cavaxi) ('Cavaheti Türkleri'; 'Turks of Javakheti'), თურქი გურული (sg) (turki guruli) ('Guria Türkleri'; 'Turks of Guria')
|
|
| Rusça |
ту́рки-месхети́нцы (pl), турок-месхетинец (sg/m), турчанка- месхетинка (sg/f), турко-месхетинцы (pl), турко-месхетинец (sg), месхетинский турок (sg), месхетинские турки (pl), месхетинцы (pl),месхи (pl),месхи-турки (pl),турецкие месхи (pl), турок из Месхетии (sg), ахалцихские турки (pl),ахыскинские туpки (pl), ахыскалинские турки (pl),турки-джавахцы (pl), джавахцы (pl), кавказские турки (pl), турки (pl), советские турки (pl) |
месхетинский диалект, месхетинский язык , Диалект турок-месхетинцев, турецко-месхетинский |
| Ukraynaca |
турки- месхетинці (pl), Турко-месхетинський (adj/m), Турецько-месхетинський (adj/m)),Турко-месхетинська (adj/f), Турецько-месхетинська (adj/f) |
турецько- месхетинська мови |
| İngilizce |
Meskhetian Turk(s), Meskhetian Turkish (adj), Turk-Meskhetian, Meskhetian(s), Meskheti Turks, Akhiskan Turk(s), Akhiskan Turkish (adj), Ahiskan Turk(s), Ahiskan Turkish (adj), Ahiska Turks, Akhaltsikhe Turks |
Meskhetian Turkish dialect, Akhiskan Turkish dialect |
| Almanca |
Die Mescheten, Turk-Mescheten, Ahiskatürken, meskhetische Türken, Meskheten |
|
| Fransızca |
Les Meskhètes,les turcs Meskhètes, meskhis,les Turcs d’Ahiska ,Turcs de Géorgie, Turcs géorgianisés ou Géorgiens musulmans turquisés,Géorgiens turcophones islamisés |
|
| Katalanca |
Els meskhets ,turcs meskhetes ,Els turcs ahiskes ,turcs de Maskhètia |
|
| İspanyolca |
Los meskh, los ahiska, Turcos de Mesketia |
|
| İtalyanca |
turca degli Ahiska, gli Ahiska |
|
| Bulgarca |
Мескетските (акалцикски) турци, мескети |
|
| Makedonca |
Мескетински турци |
|
| Romence |
Meskhetienii (Meskhii), turcii meskhetieni |
|
| Litvanca |
turkai meschetinai |
|
| Bretonca |
Mesc'heteg |
|
| İbranice |
גאורגים מוסלמים ,מסכתים |
|
| Esperanto |
mesĥetaj turkoj, aĥiskaj turkoj |
mesĥeta dialekto |
| Korece |
아흐스카 (메스케티안) 튀르크인 |
|
| Japonca |
メスヘティア・トルコ人 |
|
Teslime Kurt - Çınar 'ın katkılarıyla |
